Schellak

Schellak is een glansmiddel dat gemaakt wordt van de afscheiding van de vrouwelijke lakschildluis. In voedingsmiddelen wordt het gebruikt als waxcoating en is het bekend onder de naam E904. Het wordt gebruikt bij vruchten, bonbons en suikergoed. Schellak wordt ook gebruikt in cosmetica, siliconen, meubelwas, coatings en in de farmaceutische industrie. Vroeger werd schellak vaak gebruikt om meubels (van harde loofhoutsoorten met fijne poriën) mee te behandelen (‘politoeren’).

Schellak op citrusvruchten

Uit een uitzending van De Keuringsdienst Van Waren bleek dat citroenen vaak behandeld zijn met een waslaag met schellak als het hoofdingrediënt.¹ Albert Heijn heeft in 2013 aangegeven dat op alle citrusvruchten een waslaag wordt aangebracht met daarin een nabehandelingsmiddel.² De waslaag zou eraf te halen zijn door ze te boenen met heet water. Biologische citroenen zouden geen waslaag hebben. Sinaasappelen in een net hebben vaak een label waarop de gebruikte glansmiddelen worden aangegeven. Als daar E904 tussen staat zijn ze behandeld met schellak.

Waarvan wordt schellak gemaakt?

Het basismateriaal voor schellak wordt geproduceerd door de lakschildluis Coccus lacca (of de commercieel gekweekte soort Laccifer lacca). De lakschildluis is een halve centimeter groot en wordt 6 maanden oud. Het insect leeft in bomen in India, omringende landen en Zuid-Azië, voornamelijk op speciale schellakplantages. De vrouwelijke luis scheidt na de bevruchting een plakkerige afscheiding (hars) uit, waarmee ze zichzelf en de tak omhult. Daarin zet ze de eitjes af, waarna ze sterft. Bij het oogsten worden de takken met de hars van de de boom gesneden, en wordt de stoklak er vanaf geschraapt. Bij dit proces worden luizen vaak meegenomen. De lak wordt eerst gezuiverd door te wassen met water.³ In de uitzending van De Keuringsdienst van Waarden was te zien dat het ook met insectenbloed wordt vermengd, waarna het geheel wordt gedroogd tot een klonterig uitziende substantie.¹ Dit wordt vervolgens vermalen, gedroogd en gezeefd. Het halffabricaat dat hieruit ontstaat wordt korrellak genoemd. Aan de korrellak wordt vervolgens water en sodiumcarbonaat toegevoegd. Daarna wordt het afgekoeld en sodiumhypochloride aan toegevoegd om de lak te bleken. Het eindresultaat wordt schellak genoemd.

In de schellakfabrieken werken vooral vrouwen die 1,5 euro per acht uur verdienen. De mannen verdienen 2,5 euro.¹

Bronnen

Eerste versie geschreven door MSc E. Dingemans.