Foto: Ex-legkipjes
Op het Drentse platteland wonen Liane en Willem. Ze hebben daar een kleinschalige opvang van kippen: Ex-legkipjes. Zij vangen kippen op die door de eier-industrie afgedankt zijn. Inmiddels wonen er ook een aantal geredde zwerfkippen. Liane en Willem kijken heel anders naar kippen dan veel mensen: “Wij zien kippen als individuen met eigen karakters en niet als producenten van voedsel.” We spraken met Liane over hun opvang voor kippen.
Waarom zijn jullie hiermee begonnen?
Wij hadden in het verleden al meerdere kippen uit de eier-industrie gered, simpelweg omdat wij ruimte hadden en graag deze dieren nog een goed leven wilden geven. In eerste instantie merkten wij dat de kippen niet erg oud werden: ze leefden nog een paar jaar en werden dan erg ziek en stierven. Vanaf ca 2013 leerden we via connecties in vooral Groot-Brittannië steeds meer over de aandoeningen die ex-‘legkippen’ krijgen en vooral over het voorkomen daarvan. Het eieren leggen bleek in de meeste gevallen de oorzaak van ziektes. In Groot-Brittannië werden toen al een aantal jaren met veel succes implantaten gebruikt (om het eieren leggen te stoppen). Er was in Nederland nog weinig kennis hierover, maar samen met onze dierenarts en wat andere pioniers op dit gebied, kregen we in korte tijd heel veel kennis over hoe we deze gemanipuleerde kippen (medisch) het beste konden verzorgen. Toen we eenmaal wisten dat de kippen niet na een paar jaar “op” hoeven te zijn en veel langer in goede gezondheid kunnen leven, zijn wij uiteraard alle kippen in onze opvang al deze zorg gaan geven.
Er mist nog veel kennis
Ex Legkipjes is ontstaan omdat wij willen laten zien hoe leuk en bijzonder kippen zijn. Wij proberen via sociale-media kanalen en onze website het wat meer onder de aandacht te brengen dat kippen ook meetellen. Daarnaast vinden wij educatie over de aandoeningen en medische zorg van ex-‘legkippen’ heel belangrijk: er mist nog veel kennis in Nederland en wij hopen dat de succesvolle behandelingen steeds bekender wordt bij verzorgers en dierenartsen van kippen.
Wij zijn kleinschalig en blijven ook bewust kleinschalig, omdat het veel dagelijkse aandacht vergt om de kippen in de gaten te houden. De medische zorg moet regelmatig herhaald worden en wij moeten erop gefocust zijn om fysieke signalen en afwijkend gedrag te herkennen en op tijd in te grijpen. Het verloop van dieren in onze opvang is erg klein: kippen leven hier gemiddeld gelukkig behoorlijk lang. Ons doel is niet zoveel mogelijk kippen te redden, maar elk dier dat we redden een volwaardig, gezond en gelukkig leven te bieden. En door onze website en sociale media kanalen hopen we veel mensen te inspireren om hetzelfde te doen.
Foto: exlegkipjes.nl
Waarom is eieren leggen ongezond voor kippen?
Allereerst is het belangrijk om te realiseren dat eieren voor kippen oorspronkelijk dezelfde functie hadden als voor andere vogels: deze dienden puur voor de voortplanting. Vroeger legden kippen ook slechts een paar legsels eieren per jaar, tot een maximum van een stuk of 20 eieren in totaal per jaar. Mensen hebben door middel van selectieve fokprogramma’s kippen zo doorgefokt dat de moderne ‘legkip’ elke dag een ei legt; meer dan 300 eieren per jaar.
Dit heeft een enorme impact op de lichamen van ‘legkippen’, met als gevolg tekorten aan voedingsstoffen. Een voorbeeld is Calcium (kalk): ‘legkippen’ krijgen vrijwel altijd botontkalking, omdat de benodigde kalk voor de eierschalen wordt onttrokken aan de botten van de kip. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat kippen die eieren leggen vaker botbreuken krijgen dan kippen die – door middel van implantaten – geen eieren leggen.
Het grootste gezondheidsrisico voor een eierenleggende kip is echter het enorme risico op tumoren en andere aandoeningen aan het legapparaat. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat eieren leggen de oorzaak is van eierstokkanker in kippen: de vele ovulaties zorgen ervoor dat tumoren zich spontaan ontwikkelen in het legapparaat van de kip. Van de eenjarige kippen in de eier-industrie heeft naar schatting 20% al tumoren in haar lichaam. De kip wordt niet voor niets als “proefmodel” gebruikt voor onderzoek naar eierstokkanker.
Ei-gerelateerde ziekten
Het vele eieren leggen zorgt daarnaast vaak voor eileiderontstekingen. Vaak komen ook buikvliesontstekingen voor als gevolg van eieren die in de buik van de kip terecht komen in plaats van in de eileider. En ook prolapsen komen regelmatig voor, door het persen van de vele eieren uit het lijfje. En zo zijn er nog een aantal ziektes, welke allemaal veroorzaakt worden door het eieren leggen.
We hebben inmiddels al heel veel voorbeelden gezien van de hierboven genoemde ei-gerelateerde ziekten. Op dit moment hebben vrijwel alle kippen in de opvang inmiddels één of meerdere van deze aandoeningen gehad. Behalve de commerciële ‘legkippen’, geldt dit ook voor ‘achtertuinkippen’: bijna alle door ons opgenomen zwerfkippen hebben inmiddels problemen met hun legapparaat gehad. Gelukkig zijn alle kippen hersteld van de pijnlijke aandoeningen, wel is het voor hen noodzakelijk dat ze geen eieren meer leggen.
Jullie zorgen dat de kippen geen eieren meer leggen. Hoe doen jullie dat?
Wij geven de kippen Suprelorin-implantaten om de ovulatie (eisprong) en daardoor dus het eierenleggen te stoppen. Deze implantaten zijn een vorm van hormonale anticonceptie en het middel werkt tijdelijk. Dus zodra het uitgewerkt raakt zal de kip weer gaan ovuleren en moeten we op tijd ingrijpen om het implantaat te herhalen. Op deze manier kunnen we de effecten van het onnatuurlijke doorfokken voor een deel verminderen.
Het gebruik van implantaten is voor veel verzorgers een standaardbehandeling voor ‘legkippen’. De Suprelorin-implantaten worden tegenwoordig over de hele wereld gebruikt. Hiermee is begonnen in Groot-Brittannië, maar tegenwoordig worden ze gebruikt over heel Europa: bijvoorbeeld in Noorwegen, Zweden, Spanje, Litouwen, Tsjechië en natuurlijk in Nederland. In Australië worden ze ook veel gebruik en in de Verenigde Staten zijn er ontelbaar veel individuen en opvangen die gebruikmaken van deze implantaten. Helaas worden kippen in de diergeneeskunde gezien als “voedseldieren” en is veel medicatie daarom off-label voor hen. In de Verenigde Staten is het om deze reden zelfs illegaal om een kip een implantaat te geven. Dit is natuurlijk zeer pijnlijk voor de verzorgers, en toont voor ons extra aan dat het belangrijk is om op te komen voor deze ondergewaardeerde dieren.
Foto: exlegkipjes.nl
Dat zal niet goedkoop zijn. Hoeveel kost zoiets?
De kosten van implantaten verschillen in Nederland enigszins per dierenarts, maar er is een groot prijsverschil tussen landen. In de Verenigde Staten kost een implantaat zeker het dubbele van wat het hier kost. In Nederland moet je denken aan 80 tot 140 euro per implantaat (Suprelorin bestaat in twee sterktes, welke verschillen in prijs en in werkingsduur), exclusief een consult van een dierenarts. Gemiddeld moet een kip 2 tot 3 keer per jaar een nieuw implantaat krijgen, om te zorgen dat ze geen eieren leggen.
Overigens is het vrijwel altijd duurder als je bij een al ernstig zieke kip aan symptoombestrijding moet doen: opname van heel zieke kippen in een dierenkliniek, medicijnen, het draineren van ontstekingsvloeistof enzovoort kost veel meer en is bovendien pijnlijker en risicovoller dan wanneer je op tijd gaat behandelen met implantaten. Sommigen vinden het gebruik van implantaten duur, maar gelukkig zien we dat implantaten steeds meer gebruikt worden over de hele wereld en er dus heel veel mensen zijn die een kip wel deze zorg bieden.
Als een implantaat uitgewerkt is en het volgende implantaat niet direct aanslaat, en er alsnog een ei wordt gelegd. Wat doen jullie dan?
Dan geven wij deze altijd weer terug aan de kippen. Zij zijn degenen die voedingstoffen verloren zijn bij het maken van het ei, dus hebben zij naar onze mening het meeste recht om deze weer terug te krijgen. Bovendien vinden de kippen dit allemaal heel erg lekker! Vanwege hygiënische redenen koken wij de eieren en voeren deze dan met eierschaal en al aan de kippen.
Zijn er in het buitenland meer initiatieven zoals Ex-legkipjes?
Er zijn intussen gelukkig heel veel mensen over de hele wereld die kippen opvangen en ze alle medische zorg verlenen die ze nodig hebben. Het is onmogelijk om hier een hele lijst te geven. Opvangen variëren in grootte en velen van hen vangen naast kippen ook andere dieren op. Kleinschalige opvangen die focussen op de opvang van kippen zijn bijvoorbeeld ‘Garden of Ed Hen’ in Australië, “Sunlight Sanctuary’ in Frankrijk en ‘Hen Haven Frigård’ in Noorwegen. Er zijn naast allerlei opvangen ook ontelbaar veel individuele huishoudens die kippen als volwaardige huisdieren verzorgen en behandelen.
