Een aroma is een smaakmaker. Het is meestal een samengesteld ingrediënt dat bestaat verschillende bestandsdelen. Aroma’s staan bijna altijd onvolledig gespecificeerd op de ingrediëntenlijst. Om zeker te weten of een aroma geen dierlijke ingrediënten bevat, moet dat worden nagevraagd bij de producent.

Benamingen

Europese wetgeving legt vast waar een aroma aan moet voldoen en hoe het omschreven moet worden. Hieronder een voorbeeld met perzik.1

  • Perzik-extract: Een extract is een smaakstof die voor de volle 100 procent van perziken afkomstig is.
  • Natuurlijk perzikaroma: Minimaal 95 procent van de aromastoffen moet afkomstig zijn van perzik. De overige 5 procent hoeft niet uit perzik te komen, maar wel uit een natuurlijke bron. Die natuurlijke bron kan een plantje zijn, maar ook aromastoffen gemaakt in bioreactoren met genetisch gemodificeerde gisten of bacteriën gelden als natuurlijk.
  • Natuurlijk perzikaroma met andere natuurlijke aroma’s: Minder dan 95 procent aromastoffen afkomstig van perzik, aangevuld met andere natuurlijke aromastoffen. Het geheel moet naar perzik smaken.
  • Natuurlijk aroma (met perziksmaak): De aromastoffen komen voor 100 procent uit een natuurlijke bron, maar dit hoeft niet uit perziken te bestaan.2,3
  • Perzikaroma: Wanneer ten minste één niet-natuurlijke aromastof in het aroma aanwezig is, mag het geen natuurlijk aroma heten. Hier mag weer wel ‘perzik’ voor worden gezet.

Zijn aroma’s vegan?

Een aroma is veganistisch als het geen stof met een dierlijke oorsprong bevat of dieren zijn gebruikt tijdens de productie van het aroma. In de meeste gevallen zijn aroma’s niet van dierlijke oorsprong, maar soms bevatten ze bestandsdelen die wel een dierlijke oorsprong hebben. Aroma’s staan bijna altijd onvolledig gespecificeerd op de ingrediëntenlijst.4 Om zeker te weten of een aroma dierlijke ingrediënten bevat, moet je het navragen bij de producent.

Handvatten

Je kunt de volgende handvatten gebruiken om met grote waarschijnlijkheid vast te stellen of een aroma veganistisch is:

  • Is een vegetarisch keurmerk aanwezig?
    Als een product aangeeft dat het een vegetarisch product is, kan uitgesloten worden dat het gemaakt is van het lichaam van een dier. Een product met een vegetarisch keurmerk, kan geen aroma uit runder- of kippenvlees bevatten. Wel kan het een stof bevatten die gemaakt is door dieren, zoals honing.
  • Wat zegt de allergeneninformatie?
    Ei, melk, vis en schaaldieren zijn naast dierlijk, ook allergenen. Wanneer boteraroma bestaat uit melkdelen, moet dit expliciet aangegeven zijn in de ingrediëntendeclaratie. Wanneer dit niet het geval is, kan er vanuit gegaan worden dat het boteraroma niet gemaakt is op basis van melk. Meestal gaat het dan om de kunstmatig gemaakte stof butaandion.
  • Wat is logisch?
    Ook al is een product vegetarisch en bevat het geen (dierlijke) allergenen, kan het aroma nog steeds bestandsdelen bevatten met een dierlijke oorsprong zoals bevergeil (vanillesmaak) of honing. Afhankelijk van het product, is het niet altijd logisch om deze ingrediënten te gebruiken als smaakmaker.

Wat is een natuurlijk aroma?

Een natuurlijk aroma is een smaakstof die gemaakt is door natuurlijke processen. Deze benaming sluit in feite het gebruik van synthetische aroma’s uit en wordt uiteraard veelal om marketingredenen gebruikt. Omdat het halen van vruchtenaroma’s uit vruchten relatief duur is, wordt in veel gevallen (genetisch gemodificeerde) gistcellen ingezet om de gewenste smaakstof te produceren. Ook dan mag de benaming natuurlijk aroma op de ingrediëntendeclaratie prijken.2,5 Gistcellen zijn een levensvorm dat niet behoort tot het dierenrijk. Smaakstoffen gemaakt met behulp van gistcellen zijn dus veganistisch.

Een natuurlijk aroma mag alleen verwijzen naar een specifieke vrucht of groente als deze daar ook echt van gemaakt is. Als de natuurlijke aroma gemaakt is met gistcellen zie je meestal alleen natuurlijk aroma staan, of iets als natuurlijke aroma met perzikensmaak. Met deze benaming hoeft de smaakstof niet uit perziken te bestaan, als het maar naar perziken smaakt en via een natuurlijk proces geproduceerd is.2,6

Let op: Een natuurlijk aroma kan ook een dierlijke afkomst hebben zoals bij honing of runderaroma.

Is honingaroma vegan?

Omdat honing een goede naam heeft, zetten de meeste merken de aanwezigheid van honing duidelijk op de verpakking. Soms bevat thee “aroma”, waarin honing verborgen kan zijn. Op de ingrediëntendeclaratie staat bijvoorbeeld “honingaroma”. Honingaroma bevat niet altijd honing. Honingaroma kan op zowel synthetische wijze als natuurlijke wijze geproduceerd worden.7

Is boteraroma vegan?

Boteraroma is een smaakmaker met de smaak van boter. Samen met acetoïne is het voornamelijk butaandion dat boter zijn karakteristieke smaak geeft. Boteraroma kan zowel van dierlijke als niet-dierlijke oorsprong zijn. Wanneer boteraroma bestaat uit melkdelen, moet dit expliciet aangegeven zijn in de ingrediëntendeclaratie. Wanneer dit niet het geval is, kan er vanuit gegaan worden dat de boteraroma niet gemaakt is op basis van melk. Meestal gaat het dan om de kunstmatig gemaakte stof butaandion.

Butaandion kan zich vormen tijdens een gistingsproces, zoals tijdens het brouwen van bier. Op industrieel niveau wordt butaandion via chemische synthese vervaardigd. Zie ook: margarine en bakvet en -olie.

Is rookaroma vegan?

Rookaroma of rookcondensaat is een smaakmaker die een rokerige smaak aan gerechten geeft. Het bestaat uit gecondenseerde en gezuiverde rook. Het wordt onder andere gebruikt om worsten op smaak te brengen. Het is te koop bij delicatessenwinkels en sommige veganistische winkeltjes. Rookaroma is veganistisch.

Productie
Rookaroma wordt gemaakt van hout(zaagsel) zoals eikenhout. Het hout wordt verhit tot hoge temperaturen zonder dat er zuurstof bij kan komen (pyrolyseren). Vervolgens wordt de rookwolk gecondenseerd. De schadelijke gassen en vaste stoffen zoals PAK’s, teer en kooldeeltjes worden er uitgefilterd. Deze stoffen worden als brandstof terug in het pyrolyseproces gestuurd. Van dit gezuiverde condensaat kan vervolgens vloeibare rook gemaakt worden. Voor de productie van rookaroma hoeven geen dieren gebruikt te worden. Het is dus in principe veganistisch.

Gezondheid
Tijdens de productie worden de PAK’s, die kanker zouden kunnen veroorzaken, uit het rookaroma verwijderd. Uit onderzoek door de Consumentengids in 2010 werd daarom in rookworsten die gerookt waren of met rookaroma bereid waren geen aantoonbare hoeveelheid PAK’s of teer gevonden. PAK’s komen in de praktijk voor in verbrand voedsel, zoals ontstaat bij het barbecueën, en veel minder in rook.8

Externe links

Zie ook

Bronnen

Eerste versie geschreven door MSc E. Dingemans.

  1. 5 soorten aroma in je eten. Kijkmagazine.nl.
  2. Anouk Bosch, De wereld van smaakmakers, 10 maart 2016, Keuringsdienst van Waarde
  3. REGULATION (EC) No 1334/2008, “Specific information requirements should ensure that consumers are not misled concerning the source material used for the production of natural flavourings (…) If a source is mentioned, at least 95 % of the flavouring component should be obtained from the material referred to. As the use of flavourings should not mislead the consumer, the other maximum 5 % can only be used for standardisation or to give a, for example, more fresh, pungent, ripe or green note to the flavouring. When less than 95 % of the flavouring component derived from the source referred to has been used and the flavour of the source can still be recognised, the source should be revealed together with a statement that other natural flavourings have been added, for example cacao extract in which other natural flavourings have been added to impart a banana note.”
  4. De bestanddelen van samengestelde ingrediënten zoals aroma hoeven wettelijk niet gespecificeerd te zijn als het ingrediënt minder dan 0,2% van het product uitmaakt.
  5. Natuurlijk aroma, Keuringsdienst van Waarde, 10 maart 2016
  6. REGULATION (EC) No 1334/2008, “Specific information requirements should ensure that consumers are not misled concerning the source material used for the production of natural flavourings (…) If a source is mentioned, at least 95 % of the flavouring component should be obtained from the material referred to. As the use of flavourings should not mislead the consumer, the other maximum 5 % can only be used for standardisation or to give a, for example, more fresh, pungent, ripe or green note to the flavouring. When less than 95 % of the flavouring component derived from the source referred to has been used and the flavour of the source can still be recognised, the source should be revealed together with a statement that other natural flavourings have been added, for example cacao extract in which other natural flavourings have been added to impart a banana note.”
  7. E-mailreactie van Frutoria op 10 juli 2017: “Daar zit geen echte honing in, deze is wel synthetisch, maar Natuurlijke variant is eventueel ook mogelijk.” in een vraag over het product honey flavor liquid op hun website
  8. Loethe Olthuis, Worst wezen. Volkskrant, 27 februari 2013