Dit weekend was voedingsdeskundige Samefko Ludidi te gast bij de lokale zender 1Limburg om over veganisme te praten. Sinds 2017 is Ludidi behoorlijk enthousiast over plantaardige voeding. Hij gaf eerder aan: “de eiwitten die je uit vlees haalt kun je ook uit andere producten halen” en benadrukte dat het belangrijk is dat er meer alternatieven in de supermarkt komen, “Want vegetarisch eten kan heel lekker en goedkoop zijn”. In 2018 gaf hij aan dat minder vlees eten geen kwestie meer van kiezen was en was hij overtuigd dat je ook zonder vlees heerlijk kon eten, en dat het voedzaam, gezond en gezellig is. Maar nu deed hij een aantal opmerkelijke uitspraken.
Zorgen vleesopvolgers voor ontbossing?
In het begeleidende artikel deed Ludidi onder andere de opvallende uitspraak:
“Al die sojaproducten en andere vervangers van vlees zorgen aan de andere kant van de wereld voor ontbossing en bodemuitputting. Hoe milieuvriendelijk ben je dan?”
De waarheid van deze uitspraak is zeer te betwijfelen. Vrijwel alle soja uit het Amazonegebied wordt namelijk gevoerd aan koeien, varkens en kippen die over de hele wereld worden gegeten. Uit onze eigen steekproeven komt naar voren dat producenten van vleesopvolgers geen soja uit Zuid-Amerika gebruiken. Uit een onderzoek van de Nederlandse Vereniging voor Veganisme naar de herkomst van soja voor sojamelk bleek dat géén enkele producent soja uit Zuid-Amerika haalde; vaak werd de soja zelfs lokaal geteeld. Dit in tegenstelling tot de soja die voor vleesproductie wordt gebruikt. Het is bij veel mensen nog steeds onbekend dat er soja geteeld wordt voor de productie van vlees. The Guardian is er duidelijk over: Als je je zorgen maakt over de Amazone, blijft het niet eten van vlees de beste keuze.” Daarnaast zijn er vele vleesopvolgers die geheel sojavrij zijn.
Is een plantaardig dieet niet vol te houden?
In de studio benadrukte Ludidi dat volgens hem veel veganisten het dieet niet volhouden en suggereerde hij dat dit komt doordat ze voedingsstoffen tekort zouden komen.
“Mensen die veganistisch zijn, houden dat vaak een aantal jaren vol, maar naar verloop van tijd gaan ze toch weer terug naar een meer vegetarisch of soms wel vleeshoudende leefstijl. Waar dat precies aan ligt daar is de vinger niet precies op te leggen.”
Waarschijnlijk refereert hij aan een bekritiseerde studie in 2014 waaruit zou blijken dat veel van de vegetariërs en veganisten het dieet niet zou volhouden. Vegetariërs drukten op de resultaten doordat ze 7,5 keer meer vertegenwoordigd waren in het onderzoek. Afgesplitst bleken veganisten ruim 2 keer vaker het dieet vol te houden. Ook bleek uit de studie dat wanneer dierenrechten een motivator waren, de kans 4 keer zo groot was dat het dieet op lange duur volgehouden werd. De redenen van het verval zijn in het vervolgonderzoek, op basis van dezelfde data, wel duidelijk geworden. De belangrijkste redenen waren in volgorde van belangrijkheid (a) de ontevredenheid over het aanbod; (b) zich zwak voelen – een teken van te weinig calorieën, en; (c) sociale druk. Deze redenen geven de indruk van een groep die ongeïnformeerd begint aan een plantaardig dieet. 84% van de respondenten gaf zelfs aan dat ze een gemeenschap misten van mensen die hetzelfde dieet volgden. Een duidelijk andere situatie dan in de late jaren ’90, toen uit een Oxford-onderzoek bleek dat 73 procent van van de vegetariërs en veganisten over een periode van 20 jaar nog steeds hetzelfde dieet aanhield.
Ludidi sloeg zelf een bruggetje door te suggereren dat een plantaardig dieet mogelijk onvoldoende voedingsstoffen zou bevatten.
“Een ding is wel duidelijk: dierlijke producten bevatten wel heel veel belangrijke voedingsstoffen, waaronder belangrijke vitaminen. Denk aan vitamine D, Vitamine b12 die je niet binnenkrijgt op een volledig plantaardig eetpatroon.”
Het is te kort door de bocht om aan te geven dat mensen op een volledig plantaardig eetpatroon geen vitamine B12 of Vitamine D binnenkrijgen. In veel supermarktproducten is dit toegevoegd. Bovendien kan dit uitstekend aangevuld worden met een supplement. Vitamine D is niet alleen een aandachtspunt voor veganisten. Ongeveer de helft van alle Nederlanders een vitamine D-tekort vanwege het gebrek aan zonlicht.
Bevat plantaardige voeding te weinig voedingsstoffen?
In de uitzending werd een item van uitgezonden met Debbie Groenestijn van het restaurant Het Slimme Schaap in Elsloo. Zij begon plantaardig te eten voor haar gezondheid en begon ook plantaardig te koken. Intussen is 90% van de gerechten die ze verkoopt veganistisch. Ze is nu ook van mening dat melk voor een kalfje is en niet voor een mens. Ludidi reageerde op haar uitspraak door te zeggen:
“Dat is een hele leuke in de oorlogsvoering tussen veganisten en vleesetende mensen. Je hoort ook vaak sla is voor konijntjes. Het is allebei een beetje met de mes in de rug steken.”
Die vergelijking gaat uiteraard niet op. Voor sla is geen konijntje nodig, maar ‘koemelk’ bestaat niet zonder kalfjes. Net als bij mensen en andere zoogdieren komt de aanmaak van moedermelk pas op gang bij de geboorte van een kindje. De melkklieren worden dan geactiveerd om voeding te maken voor het kindje, haar kindje. Niet voor de ‘vee’-boer of consument.
Plantaardig voedsel bevat vele malen minder voedingsstoffen?
Even later breekt Ludidi opnieuw een lans voor het eten van vlees.
“We zijn geworden wie we zijn door vlees te eten. Omdat vlees ontzettend veel voedingsstoffen bevat. Het is een hele dichte bron van voedingsstoffen. Het is niet zonder reden bijvoorbeeld dat een koe of gorilla de hele dag door zit te eten. De nutriëntendichtheid van plantaardig eten is vele malen lager. Daarom zijn die de hele dag aan het eten om toch voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen.”
De nutriëntendichtheid van dierlijke producten is hoog. Daarom is het belangrijk om dierlijke producten te vervangen door plantaardige alternatieven die een vergelijkbare nutriëntendichtheid hebben. De uitspraak “vele malen hoger” is dus zeer afhankelijk waarmee je het wil vergelijken. Er zijn genoeg alternatieven die vergelijkbare voedingswaarden hebben en er zijn genoeg verschillende belangrijke voedingsstoffen te noemen, zoals vitamine C en voedingsvezels, die voornamelijk in plantaardige voeding zitten en grotendeels afwezig zijn in vlees.
Organen eten voor milieuwinst?
Als de presentator aangeeft dat het Planbureau voor de Leefomgeving beweert dat we minder vlees eten moeten eten voor onze gezondheid en voor het milieu, laat Ludidi weten dat we beter dieren van neus tot staart kunnen opeten: het bloed, de organen, de melk, het vet en botten gebruiken voor bouillon. Of daar nog werkelijk milieuwinst te behalen is, is echter de vraag. De 40% van koeien die niet verkocht kan worden als vlees, wordt voor het grootste deel al gebruikt voor andere doeleinden. Vetten worden gebruikt voor het winnen van vetzuren, gebruikt in cosmetica, tandpasta, antivries. Maar ook de medische wereld haalt veel uit de lichamen van koeien voor diabetes medicatie (alvleesklier), steroïden (bijnier), behandeling van osteoartritis (kraakbeen), bloedverdunners zoals Heparine (longen). De botten worden vaak gebruikt voor het winnen van collageen dat gebruikt worden in de plastische chirurgie en voor gelatine. Of de koe er zelf blij mee is, wordt niet gevraagd.
Is plantaardige boter ongezond?
Als Debby Groenestijd een plantaardig linzenstukje maakt (met appelmoes in plaats van ei), reageert Ludidi op het gebruik van de plantaardige boter.
“Ik ben heel benieuwd wat er in die boter zit. Wat je ziet als er in een pakje boter zit, zie je dat er een hele rits aan ingrediënten in zitten. Er zit vaak een hele rits aan conserveermiddelen en e-nummers, enz. enz. in. Vaak ingrediënten waarvan ik zelf ook niet weet wat het is. En dan heb ik daar wel mijn vraagtekens bij.”
Plantaardige boter bevat vrijwel nooit vreemde ingrediënten. Debby gebruikte Flora Plant gezouten, daarin zit: “Plantaardige oliën (duurzame palm, zonnebloem, raapzaad), gefilterd water, zeezout (1,7%), bereiding van tuinbonen, plantaardige emulgator (zonnebloemlecithine), natuurlijke aroma’s”. Ludidi vraagt zich af of boter van koemelk niet gezonder is. Daar heeft het Voedingscentrum een duidelijk antwoord op. Nee, plantaardige boter (margarine) bevat over het algemeen meer gezond onverzadigd vet en minder onverzadigd vet dan boter van koemelk.
