Lecithinen (Lecithine, fosfatitylcholine, fosfatide of fosfolipide) is een groep van verbindingen die in ieder levend organisme voorkomen, omdat ze onderdeel uitmaken van de celwand van iedere cel. Lecithine voor commercieel gebruik wordt gewonnen uit onder andere sojabonen, zonnebloempitten, koolzaad en (tegenwoordig relatief zeldzaam) eidooier. Wanneer “ei” niet vermeld staat als allergeen, kun je er vanuit gaan dat de gebruikte lecithine in het product geschikt is voor veganisten.
Waarvoor wordt lecithine gebruikt?
Lecithine wordt voornamelijk gebruikt in voeding en medicijnen. Lecithine is in de Europese Unie toegestaan als voedingsadditief, aangeduid met het E-nummer E322. In voedingsmiddelen wordt lecithine ingezet als emulgator en stabilisator in water-olie/vet mengsels. In bak- en braadproducten werkt het als antispatmiddel. Ook wordt het gebruikt om de vloei-eigenschappen van chocolade te verbeteren. In farmaceutica wordt lecithine toegepast als een bevochtigingsmiddel, stabilisator, emulgator, bestanddeel van capsules en draagstof in choline-supplementen. Lecithine wordt ook verkocht als voedingssupplement. Omdat het lichaam echter voldoende van de stof zelf aanmaakt, is het innemen van supplementen niet nodig.
Hoe wordt lecithine gemaakt?
Lecithine wordt geproduceerd door zaden van oliehoudende planten (bijvoorbeeld soja, zonnebloem, koolzaad) onder hoge druk uit te persen. Uit de zaadresten wordt met een oplosmiddel de laatste resten olie gehaald. Aan deze ruwe olie wordt water toegevoegd om de lecithine/fosfolipiden, zaadresten etc. te verwijderen. De fosfolipiden verzamelen zich rondom het water. Omdat water zwaarder is dan olie, zakken de fosfolipiden als een ‘droes’ naar de bodem. Met een centrifuge wordt de droes van de olie gescheiden. De droes wordt gefiltreerd om onoplosbare resten, zoals zaadresten, te verwijderen en vervolgens gedroogd. Wat overblijft is een bruine pasta: de lecithine. De lecithine wordt nu nog verder bewerkt en getest zodat het voldoet aan de wettelijke normen voor gebruik in voedingsmiddelen.
Is lecithine vegan?
Lecithine is veganistisch wanneer het niet van een dierlijke oorsprong is. In de praktijk kan je er vanuit gaan dat lecithine vegan is, wanneer bij de allergenendeclaratie “ei” niet vermeld staat.
Vanwege de wetgeving moet het op de ingrediëntenverklaring vermeld staan wanneer een product allergenen bevat. Hierdoor moet van lecithine vermeldt worden wanneer die afkomstig is van de allergenen soja of kippeneieren. Dit wordt dan vermeldt als bijvoorbeeld lecithine (soja)’. Wanneer er niets bij staat, kan er van uit worden gegaan dat de lecithine van een niet-allergene bron is, bijvoorbeeld zonnebloem- of koolzaadlecithine. Aangezien dat eieren de enige commercieel gebruikte dierlijke bron van lecithine zijn, kan er van uit worden gegaan dat lecithine veganistisch is, wanneer er op de ingrediëntendeclaratie niet staat aangegeven dat het van eieren komt.
Bronnen
Eerste versie geschreven door Dr. M. van Haperen, voedingsdeskundige en dr. in de archeologie, en E. Dingemans, MSc.
