Steeds meer mensen die plantaardig eten en veganistisch leven zetten zichzelf in de spotlights. Al die aandacht voor de veganistische levenswijze en plantaardige voeding is natuurlijk fantastisch, maar soms keert het zich ook tegen het veganisme. Bijvoorbeeld wanneer mensen op onverantwoorde wijze omspringen met voeding en vervolgens veganisme de schuld geven van hun gezondheidsproblemen. Dat is jammer, want uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een uitgebalanceerd, plantaardig voedingspatroon in principe geschikt is voor elke persoon, ongeacht leeftijd of levensfase.
Influencers met gezondheidsproblemen
Yovana Mendoza Ayres, ook wel bekend als Rawvana, documenteerde jarenlang haar plantaardige voedingspatroon op Instagram en YouTube. Een lucratieve business, die haar honderdduizenden volgers heeft opgeleverd. Rawvana at niet alleen veganistisch, maar ook raw (ongekookt). Gedurende 25 dagen volgde ze een vastenkuur, waarbij ze niets at en enkel water dronk. Waar ze eerst aangaf zich nog nooit zo goed gevoeld te hebben, begon ze nu verschillende gezondheidsproblemen te ervaren, waaronder darmproblemen. In een video legt ze uit dat ze sinds december weer vis en eieren eet en ze zich sindsdien wat beter voelt.
Een ander recent voorbeeld is Tim Shieff, die volgens de Nederlandse media een rolmodel voor veganisten zou zijn. Zijn plantaardige voedingspatroon bestond voornamelijk uit fruit. Ook hij deed aan watervasten. Daarnaast dronk hij regelmatig zijn eigen urine. Onlangs bekende ook hij niet langer een plantaardig voedingspatroon te volgen, na het ontwikkelen van het prikkelbaredarmsyndroom.
Ze zijn niet de enigen: ook andere ‘vegan influencers’ zoals Bonny Rebecca, Raw Alignment en Kalel eten inmiddels weer dierlijke producten. Hun filmpjes waarin ze uitleggen waarom ze van het plantaardige voedingspatroon afgestapt zijn, bereiken miljoenen mensen. Waar zij eerst allerlei positieve gezondheidsclaims over een plantaardig voedingspatroon verspreid hebben, trekken zij nu in twijfel of een plantaardig voedingspatroon eigenlijk wel gezond kan zijn.
Hypes en Goeroes
Er is op sociale media een omvangrijke beweging ontstaan van voornamelijk jonge, aantrekkelijke mensen die een plantaardig voedingspatroon promoten. Deze ‘influencers’ hebben vrijwel allemaal gemeenschappelijk dat ze begonnen zijn met een plantaardig voedingspatroon als reactie op gezondheidsproblemen die al bestonden toen zij nog een omnivoor voedingspatroon hadden.
Vaak bestaat hun plantaardige voedingspatroon voornamelijk uit groenten en fruit in hun rauwe vorm, vergezeld door hashtags als #rawvegan, #highcarblowfat en #801010. Een dergelijk voedingspatroon wordt door hen gelijkgesteld aan een optimaal voedingspatroon. Door op deze manier te eten zouden mensen zijn genezen van chronische ziektes en zou je zelfs niet ziek kunnen worden. Het ‘bewijs’ dat hiervoor wordt aangehaald is voornamelijk anekdotisch en een wetenschappelijke onderbouwing van de gemaakte claims is meestal ver te zoeken.
Onvolwaardig
Net zoals de gezondheidsclaims, zijn ook de gezondheidsproblemen die aan een plantaardig voedingspatroon gelinkt worden vooral anekdotisch. Net als omnivoren en vegetariërs, kunnen ook veganisten te maken krijgen met gezondheidsproblemen gerelateerd aan voeding, bijvoorbeeld door een allergie of intolerantie, of simpelweg door ongezond te eten. Influencers die gezondheidsproblemen rapporteren in relatie met een plantaardig voedingspatroon, hebben bovendien niet zelden een irrationele, dogmatische visie op gezondheid en gezonde voeding. Vaak volgen ze een extreem en restrictief dieet (zoals raw, hoogcalorisch of juist veel te weinig caloriën en vetarm), wisselen ze vaak van strategie (zoals verschillende vastenkuren om hun lichaam te ‘detoxen’) en wantrouwen ze de Westerse geneeskunde waardoor hun klachten lang verwaarloosd blijven. Het is aannemelijker dat gezondheidsproblemen hierdoor veroorzaakt worden, dan door een plantaardig voedingspatroon. Verder hebben deze gezondheidsgoeroes het (vrijwel) nooit over de ethiek van het gebruiken van dieren, terwijl dit de basis van het veganisme is.
Gezond plantaardig
Wanneer een plantaardig voedingspatroon gevarieerd is en de energiebehoefte dekt, is dit voor (gezonde) mensen een volwaardig en gezond voedingspatroon. Een veganist hoeft niet in het bijzonder te letten op eiwitinname of bang te zijn voor tekorten aan vitamines of mineralen. Dit met uitzondering van vitamine B12, een vitamine die enkel voorkomt in dierlijke producten. Om deze reden is het noodzakelijk dat veganisten een B12-supplement nemen of voldoende producten nuttigen waar B12 aan is toegevoegd. Een plantaardig voedingspatroon bevat over het algemeen meer complexe koolhydraten en vezels en minder verzadigde vetten in vergelijking met een omnivoor voedingspatroon. Ook eten veganisten over het algemeen meer groenten en fruit dan omnivoren. Dit draagt mogelijk bij aan de preventie van obesitas en chronische ziekten. Een volwaardig plantaardig voedingspatroon brengt dus wel degelijk gezondheidsvoordelen met zich mee, al zijn deze vermoedelijk wat minder spectaculair dan de claims op Instagram en YouTube.
Veganistisch leven vs plantaardig eten
Veganisme is meer dan een plantaardig voedingspatroon: het is een levenswijze waarbij – voor zover praktisch haalbaar – wordt afgezien van alle vormen van exploitatie van, en wreedheid naar, dieren. Dit kan zijn voor eten, kleding of andere doeleinden. Veganisten eten dus plantaardig, maar ze dragen bijvoorbeeld ook geen leren schoenen en gebruiken geen producten die op dieren getest zijn. Veganisme betekent niet dat iemand enkel ongekookte groenten eet, moet water- of sapvasten of de eigen urine drinkt. Dit heeft allemaal niets met veganisme te maken, maar met onwetenschappelijke praktijken.
Een plantaardig voedingspatroon is niet per definitie superieur of inferieur aan andere voedingspatronen met betrekking tot gezondheidseffecten. Veganisme is wel de uitgelezen manier om iedere dag opnieuw te streven naar een wereld met zo min mogelijk diergebruik.
