Jodium is een spoorelement* dat belangrijk is voor de productie van schildklierhormonen. Deze hormonen zijn nodig voor een goede groei, de ontwikkeling van het zenuwstelsel en de stofwisseling. Een jodiumtekort kan ontstaan als iemand weinig of geen brood met gejodeerd zout eet of als iemand zelfgebakken/biologisch brood met ongejodeerd zout eet en geen gejodeerd keukenzout gebruikt. Bij een jodiumtekort gaat de schildklier trager werken en opzwellen (krop). Bij kinderen leidt jodiumgebrek tot een groeiachterstand en een verminderd leervermogen en bij een groot tekort tot dwerggroei.1

* een spoorelement is een mineraal waarvan het lichaam maar weinig nodig heeft.

Voedingsmiddelen

In Nederland zit er van nature niet veel jodium in de voeding. Daarom wordt jodium toegevoegd aan gejodeerd keuken-, tafel- en dieetzout (zout dat aan tafel of tijdens het koken toegevoegd kan worden) of aan bakkerszout voor het bakken van brood en broodvervangers. Bakkers zijn niet verplicht om bakkerszout te gebruiken. Dit is de reden dat biologisch brood vaak met onverrijkt zout wordt gemaakt. Wil je toch graag zeker weten of het brood gejodeerd zout bevat? Op het etiket van het brood staat vaak of er bakkerszout is gebruikt en anders kun je het navragen bij je lokale bakker.

Van plantaardige producten bevat alleen zeewier een aanzienlijke hoeveelheid jodium. De hoeveelheden jodium in zeewier variëren echter sterk. Kelp is bijvoorbeeld een zeewiersoort die van nature rijk is aan jodium. Het gebruik van kelptabletten wordt echter afgeraden, omdat de tabletten te veel of te weinig jodium kunnen bevatten.2

VoedingsmiddelHoeveelheid jodium
1 blad nori zeewier (3 gram)153 mcg
1 theelepel (2 gram) bakkerszout*130 mcg
4 boterhammen met bakkerszout96 mcg
1 theelepel (2 gram) Jozo zout42 mcg
1 theelepel (2 gram) La Baleine zout*70 mcg
1 theelepel (2 gram) Jozo zout*42 mcg

* Op het etiket van zout staat altijd of er jodium is toegevoegd. Let wel op; in zee-/Himalayazout zit nauwelijks jodium.

Aanbevolen hoeveelheden

In de tabel hiernaast vind je de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden voor jodium. Een tekort aan jodium kan leiden tot vermoeidheid en schildklierklachten. In de schildklier zit normaliter een grote voorraad jodium. Wie te weinig jodium binnenkrijgt, merkt dat dus vaak pas na enkele jaren. Als je (multivitamine)tabletten met jodium gebruikt, let er dan wel op dat ze niet meer dan 100% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid jodium bevatten.1

Jodium en zwangerschap

Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven hebben meer jodium nodig. Het is daarom extra belangrijk voor vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven dat zij de aanbevolen hoeveelheid brood volgens de Schijf van Vijf eten. Als je zwanger bent, en het lukt je structureel niet om voldoende jodium binnen te krijgen, dan is het advies jodium aan te vullen met een supplement.2

LeeftijdADH
6 – 11 maanden50 mcg
1 – 2 jaar70 mcg
2 – 5 jaar90 mcg
6 – 9 jaar120 mcg
> 9 jaar150 mcg
Zwanger200 mcg
Borstvoedend200 mcg

Te veel jodium

Een teveel aan jodium in het voedsel kunnen de meeste mensen zonder problemen verdragen. Alleen bij mensen met een jodiumtekort of een schildklierafwijking kan een te hoge jodiuminname de werking van de schildklier verstoren. Een te hoge jodiuminname komt slechts bij hoge uitzondering voor bij mensen die veel zeewier eten. Toch is er een veilige bovengrens voor jodium vastgesteld. Door de Europese Voedselveiligheid Autoriteit (EFSA 2006) zijn de volgende bovengrenzen vastgesteld:1

LeeftijdBovengrens
1 – 3 jaar200 mcg
4 – 6  jaar250 mcg
7 – 10 jaar300 mcg
11 – 14 jaar450 mcg
15 – 17 jaar500 mcg
> 17 jaar600 mcg

Risicogroepen

De grootste risicogroepen voor jodiumtekort zijn mensen die geen brood eten of zelfgebakken of biologisch brood zonder bakkerszout eten. Ook mensen die zoutarm eten, of zeezout, himalayazout of ander ongejodeerd zout gebruiken kunnen tekorten ontwikkelen, zeker als zij daarnaast weinig brood eten. De regels voor het verrijken van producten met jodium verschillen tussen landen. Als je niet in Nederland woont is het verstandig om goed uit te zoeken welke producten in jouw land extra jodium bevatten, en indien nodig een supplement te nemen. De Consumentenbond heeft onderzoek gedaan naar jodiumsupplementen.

Bronnen

  1. Jodium, Voedingscentrum
  2. Hoe krijg je voldoende jodium binnen, Voedingscentrum