Kleding

Bont

Bont is een gevilde, zacht behaarde dierenhuid, gelooid met behoud van de haren. Voor jassen, tassen en accessoires wordt de vacht van o.a. wasbeerhonden, nertsen, vossen, poolvossen, konijnen en coyotes gebruikt. Het komt ook nog altijd voor dat echt bont verkocht wordt als nepbont.

Bont verkocht als nepbont

Uit onderzoek van de Amerikaanse organisatie The Humane Society of the United States (HSUS) bleek in 2016 dat zeventien retailers, waaronder Amazon, Neiman Marcus, Kohl’s en Nordstrom, op grote schaal echt bont verkopen als nepbont. De kledingstukken en bont-accessoires werden gelabeld als nepbont, terwijl het in werkelijkheid bont van wasbeerhonden, konijnen of coyotes betrof.¹ In 2017 trof Humane Society International in de Britse winkels het bont van konijnen, wasberen, nertsen en katten aan dat verkocht werd als synthetisch materiaal.²

Wetgeving

Per 1 januari 2009 geldt een Europees importverbod op honden- en kattenbont.³

Bont herkennen

Bont en nepbont zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden. Toch zijn er een aantal tests waardoor je het verschil kan zien:

• Voeltest: wrijf het bont tussen je duim en wijsvinger. Echt bont voelt glad en zacht aan. Imitatiebont voelt stroef aan, een beetje plakkerig zelfs.
• Kijktest: blaas zachtjes op de haartjes, zodat je de onderlaag goed ziet. Echt bont bestaat vaak uit diverse soorten haar. De ondervacht is pluizig, zoals bij een poes of hond. Vaak steken er lange, dikkere haren uit die aan de onderkant meestal een andere kleur hebben. De onderste laag is echt leer. Imitatiebont valt niet zo soepel uit elkaar als echt bont. Alle haren zijn ongeveer even dik. Vaak zijn niet duidelijk echt verschillende soorten haar te zien. De lange haren zijn in één kleur. De onderste laag is van stof.
• Priktest: prik met een speld dwars door het bont. Echt bont: de speld gaat er moeilijk doorheen. Je moet even doordrukken. Imitatiebont: de speld glijdt gemakkelijk door de onderlaag.
• Vuurproef: trek voorzichtig een paar haartjes uit het bont en houd deze bij een vlam. Echt bont verschroeit als je eigen haar. De haartjes verschrompelen helemaal. Stinkt ook net zo. Imitatiebont smelt en ruikt als verbrand plastic. Aan de topjes voel je harde bolletjes. (Eerst laten afkoelen!)

Bontvrije kleding

De Fur Free Alliance heeft een Fur Free Retailer Program opgezet waarbij bedrijven er voor tekenen dat ze bontvrij werken. Enkele bekende namen op deze lijst zijn Esprit, Dolcis, Gsus industries, H&M, Helly Hansen, Kwantum, Lidl, Manfield, Miss Etam, Scapino, Wehkamp.nl, Zalando en Zara.⁴ De lijst geeft geen waterdichte garantie. Ondanks de intentie, kunnen winkels door hun leveranciers op het verkeerde been worden gezet. Zo bleek het Duitse merk Tom Tailor, ondanks dat ze op de bontvrijlijst stonden, een muts met bont als nepbont te verkopen.^5,6

Wanneer je bont tegenkomt in een winkel, kan je het kenbaar maken bij de Stichting Bont voor Dieren via een Bontmelding. Winkels die nog niet op de lijst staan, kunnen zich aanmelden via Bont voor Dieren met een eenvoudig statement dat ze geen bont zullen gebruiken.

Ook het logo PETA-Approved Vegan geeft aan dat een product bontvrij is. Dit logo mag alleen gebruikt worden bij kleding, accessoires, sport- en woonartikelen.

Echt bont als synthetisch?

Op sociale media worden geruchten verspreid dat echt bont soms bewerkt wordt zodat het lijkt op nepbont. Zo zou volgens sommigen bont haar-voor-haar voorzien worden van een plastic laagje; of het leer worden verwijderd om de haren op een katoenen gaasje te bevestigen om te verdoezelen dat het echt bont is. Volgens Bont voor Dieren zijn bij hen en hun buitenlandse collega’s geen gevallen daarvan bekend. “Wij hebben nog nooit echt bont aangetroffen dat op deze manier behandeld is waardoor het eruit ziet als imitatiebont. Onze collega’s van de Fur Free Alliance (een samenwerkingsverband van vele anti-bontorganisaties van over de hele wereld) hebben dit ook nooit aangetroffen. Daarom gaan wij ervan uit dat het een broodje aap verhaal is. Echt bont oogt altijd als echt bont, niet als imitatiebont. Wat je wel steeds meer ziet is imitatiebont van hele goede kwaliteit. Dit imitatiebont kan op het oog lastig van echt te onderscheiden zijn.”^7,8

Het verhaal komt van de Stichting Stop Honden en Kattenbont die in 2009 op haar website schreef: “Met het blote oog kunnen we chemisch behandeld honden- of kattenbont bont niet onderscheiden van een andere bontsoort of imitatiebont. Wel kunnen wij, als consument, de vuur- of bonttest doen. Helaas geeft die methode inmiddels geen 100% uitsluitsel meer. Want echt bont wordt tegenwoordig zó chemisch behandeld, dat het bij verbranding ruikt naar plastic – net als imitatiebont. Alleen als de verbrande haartjes ruiken naar verschroeid haar weet u zeker dat u te maken hebt met echt bont. U kunt het verschil ook niet meer zien of voelen, omdat het echte bont wordt gekleurd en geschoren. Zelfs het DNA van natuurlijk haar wordt dermate beschadigd door de chemische behandeling, denk aan bleken en verven, dat dit niet meer te controleren is. De SIAM-methode is de enige methode om honden- of kattenbont als zodanig te identificeren. Dr. Hollemeyer van de Saarland Universiteit in Saarbrucken voert de Siamtest uit, hij is de enige in Europa. Er is maar een heel klein stukje van één enkele haar voor nodig.”^[9] Deze tekst is kort daarop overgenomen door Marianne Thieme op haar blog.¹⁰ Bont voor Dieren geeft aan dat ze bij hetzelfde gerenommeerde instituut bont laten onderzoeken met de siam-methode, maar zelf geen bewijs kennen voor dit verhaal.

Bronnen

Leer

De afgestroopte huid van dieren waarvan de haren verwijderd zijn, wordt verkocht onder de naam leer. Leer is, net als bont en wol, een product waarbij dieren gedood worden. Vaak staat men er niet bij stil dat voor het verkrijgen van leer dieren gehouden en gedood worden.

Leer een bijproduct?

Veel mensen denken dat leer een bijproduct van de vleesindustrie is. Zo simpel ligt het echter niet. De huid heeft een waarde van ongeveer 10 procent van de totale verkoopwaarde van het dier.^1,5 Wie leer koopt stimuleert de instandhouding van de uitbuiting van deze dieren.

Leer = leed

Leer is de huid van speciaal gefokte dieren, voornamelijk runderen. Een groot deel van de melkkoeien en runderen staat hun hele leven lang op stal. Tijdens de eerste week van hun leven zijn ze meestal al gecastreerd en hun hoorns worden chemisch uitgebrand. Selectief fokken heeft ook geleid tot koeienrassen die pijnlijke ziektes krijgen door hun onnatuurlijke omvang.

Het leven van een melkkoe

Melkkoeien behoren tot de meest uitgebuite dieren op de planeet. Net als elk ander zoogdier, produceren koeien alleen melk als ze zwanger zijn. Het leven van een melkkoe is daarom een voortdurende cyclus van zwangerschap en borstvoeding. Bovenop deze fysieke belasting komt de stress wanneer de kalveren worden gescheiden van de moeders. Nadat de pasgeboren kalfjes de biest hebben kunnen drinken – (de eerste melk van de moeder na de geboorte, die van vitaal belang is voor het kalf) worden ze weggenomen bij hun moeder om de hoeveelheid beschikbare melk voor de mens te maximaliseren. Een ‘productieve’ melkkoe zal tot 12.000 liter melk per jaar leveren (tussen 25 en 40 liter per dag) – een onnatuurlijke hoeveelheid en 10 keer meer dan haar kalf had kunnen drinken.
Zulke grote hoeveelheden leggen een zware last op de melkkoe, wat resulteert in uitstekende bekken en ribben en massaal opgezwollen uiers.

Zachtste leer van ongeboren kalveren

Ook de huid van kalveren wordt gebruikt. Zelfs van ongeboren kalveren, als hun moeder in het slachthuis gedood is, wordt de huid soms gebruikt.²

De heilige Indiase koe

Een van de grootste leerproducenten in de wereld is India en bijna 65 procent van de lederwaren wordt geëxporteerd naar de Europese Unie. De zogenaamd heilige Indiase koeien waarvan het leer afkomstig is, krijgen geen water of eten terwijl ze 2 dagen in een truck zitten. Daarnaast krijgen ze hete pepers in hun ogen gesmeerd en worden hun staarten gebroken om ze het slachthuis in te drijven terwijl ze amper nog op hun poten kunnen staan.³

Milieu

Velen weten al dat de vleesindustrie zeer slecht is voor het milieu, maar de productie van leer is ook een belangrijke bron van vervuiling. Lederproducten worden bewerkt met chemische stoffen die de vezels stabiliseren, zodat het leer niet langer bio-afbreekbaar is. Zo wordt water verontreinigd met giftige stoffen zoals aluminium, chroom sulfide en natronloog.⁴

Leerlooierijen worden vaak geplaatst in de buurt van rivieren omdat er voor het looien van het leer een constante toevoer van water nodig is. Elke ton huid heeft 50 kubieke meter water nodig, die verschillende verontreinigende stoffen bevat aan het eind van het proces.

Het hoge zuurstofverbruik wat nodig is om het afval af te breken verstoort ook het ecologisch evenwicht van het gebied. Planten, bacteriën en vissen sterven door de toename van de hoeveelheid vervuild water. Mensen die in de buurt van leerlooierijen werken en wonen, lijden ook. Velen sterven aan kanker als gevolg van blootstelling aan de gebruikte giftige stoffen.

Hondenleer?

Naast leer van de huid van koeien, wordt er ook leer gemaakt van de huid van varkens, geiten, schapen en herten – maar dat is niet alles… Pony’s, zebra’s, dolfijnen, schildpadden, alligators, krokodillen, padden, struisvogels, kangoeroes, hagedissen, slangen, zalm, zeehonden… de lijst gaat maar door. Het lijkt erop dat er voor elk schepsel met een huid er ergens mensen zijn die dat willen dragen. Zelfs hondenleer wordt wereldwijd verkocht en bestempeld als koeienhuid.

Alternatieven

Gelukkig bestaan er hoogwaardige opvolgers van leer op basis van kunststof of fruit. Bij veel winkels is er keuze mogelijk voor producten die gemaakt zijn van deze materialen. Toch zijn er wel wat punten om op te letten. Hoewel PU-leer eigenlijk volledig uit de kunststof polyurethaan bestond, bestaan er nu typen PU-leer die toch leer bevatten. Het gaat dan om een laagje polyurethaan dat over het leer is geplaatst.6 Daarnaast is polyurethaan (PU) niet recyclebaar.⁷ Als je voor schoenen kijkt, is het ook goed om te letten op de binnenzool. Ook die is soms van leer gemaakt. Daarnaast kan de lijm in de schoen dierlijke stoffen bevatten. Laat je dus goed informeren. Er zijn ook speciale zaken met leervrije riemen en schoenen zoals Vega-life in Amsterdam.

Bronnen

Wol

Wol is afkomstig van de vacht van schapen en ook andere dieren zoals geiten (voor kasjmier en mohair), alpaca’s en konijnen (voor angora). Omdat hiervoor dieren worden gebruikt, gebruiken veganisten geen wol. Andere producten die van wol worden gemaakt – en die veganisten ook niet gebruiken – zijn: lanoline, wolwas en wolvet.

Schapen hoeven in de natuur niet door mensen geschoren te worden. Wilde schapen verharen jaarlijks op natuurlijke wijze en hebben niet zo’n dikke vacht als gehouden gedomesticeerde schapen. Gedurende duizenden jaren hebben mensen schapen gefokt om specifieke eigenschappen te bevorderen, zoals een dikkere en zachtere wolvacht. Deze gefokte schapen kunnen last krijgen van hun onnatuurlijke vacht door gezondheidsproblemen en oververhitting, wat schapenfokkers tegenwoordig als een extra argument gebruiken dat de schapen wel geschoren moeten worden. In werkelijkheid is dit gekomen, doordat mensen ze zo gecreëerd hebben.

Merinowol

Een van de meest populaire, gefokte rassen is het Merinoschaap. Zeker 80 procent van de Merinowol die in Nederlandse kleding of schoenen wordt gebruikt komt uit Australië. Deze gefokte schapen dragen onnatuurlijk veel wol en hebben diepe huidplooien. Met name Australië produceert veel wol, met 23% van de totale wereldproductie. Het land wordt gevolgd door China (16%), Verenigde Staten (11%) en Nieuw-Zeeland (9%).¹ De Merino is de meest populaire schapensoort die wordt gehouden voor zijn wol.² Volgens Bont voor Dieren weet 95% van de verkopers van kleding met wol niet te achterhalen waar de wol oorspronkelijk vandaan komt. De wol gaat veelal via Chinese veilingen naar de Europese en Nederlandse markt.³

De gefokte schapen hebben onnatuurlijk veel wol en diepe huidplooien, waardoor ze last hebben van parasitaire aandoeningen (myasis-infectie) rond de staart. Een veel gebruikte oplossing voor dit probleem is het (pijnlijke) wegsnijden van het vlees rond de staart (het zogenoemde “mulesing”).

De productie van schapenwol is voornamelijk een bio-industrie. In de Australische wolindustrie worden schapen vaak niet goed behandeld. Door de snelheid waarmee gewerkt wordt, is het schaap vaak onrustig en beweeglijk wanneer die geschoren wordt. Ze worden daarom hevig naar beneden gedrukt of vastgemaakt en ruw geschoren. Door de haast wordt in veel gevallen ook de huid (per ongeluk) uitgesneden en is er geen tijd voor nazorg. Elk jaar sterven honderdduizenden schapen door blootstelling aan koude nadat ze geschoren zijn.⁴

Meer probleemgebieden

• Het vervoer van de schapen waarbij er vaak geen aandacht is voor voedsel of water, en de extreme hitte en kou waarin ze vervoerd worden.
• Boeren zorgen ervoor dat natuurlijke vijanden van schapen (wolven, coyotes, eagles, etc.) worden uitgeschakeld (door vergiftiging, gevangennemen of neerschieten)
• In de Verenigde Staten zorgt overbegrazing door runderen en schapen ervoor dat meer dan 150 miljoen grond woestijngrond is geworden.⁴

Alternatieven

Alternatieven voor wol zijn onder andere katoen, flanel, synthetische vezels en ramievezel. Veganisten gebruiken vaak garen zoals:

• Acrylgaren van huismerken of Stylecraft special DK
• Scheepjeswol Stone Washed (78% katoen en 22% acryl)
• Gemercieerd katoen
• Lenpur

Vaak wordt synthetische vezel gebruikt zoals acryl, of dralon wat vuil- en vochtafstotend is. Synthetische wol wordt onder andere verkocht door Zeeman.

Bronnen