Nog geen maand geleden moesten wij er aan te pas komen om (met succes) de foute bewering dat sojamelk een bedreiging zou vormen voor het Amazone-regenwoud door Nu.nl te laten rectificeren. Nu verscheen een Brits onderzoek over soja dat beweert dat veganisten beter kunnen overstappen op koemelk. Of zoals “onafhankelijk” vakblad Melkvee het misleidend verwoordde: ‘Sojamelk schadelijker voor ecosysteem dan koemelk’. Het ‘nieuws’ werd wereldwijd gedeeld, haalde grote kranten en zelfs de Australische televisie.
Niet zo nauw met de feiten
Ook nu liggen de feiten iets anders dan belanghebbenden uit de dierenindustrie de wereld willen doen geloven. De auteurs van het onderzoek blijken het niet zo nauw te nemen met de feiten.
Het oorspronkelijke artikel komt van de Sustainable Food Trust. Een organisatie in het Verenigd Koninkrijk die mensen actief aanzet om meer dierproducten te consumeren onder leiding van oprichter en directeur Patrick Holden die zelf een melkveehouderij heeft. Hun onderzoek wekt de suggestie dat je, als je duurzaam wilt leven, zou moeten stoppen met het drinken van sojamelk en in plaats daarvan beter koemelk kunt drinken. Dit omdat er bij de productie van koemelk minder soja gebruikt zou worden dan bij de productie van sojamelk.
Wij wierpen een kritische blik op het artikel, om ook nu weer een helder beeld te geven van de werkelijkheid.
Belangenverstrengeling auteurs
In het artikel verklaren de auteurs expliciet dat er geen sprake is van belangenverstrengeling. Ed Winters wist te achterhalen dat de auteurs daarmee wat achterhouden. Een van de auteurs is namelijk Richard Young. Hij is niet alleen beleidsdirecteur bij de Sustainable Food Trust, maar heeft tevens een boerderij waar hij runderen en schapen houdt. Dat de auteurs schrijven dat er geen sprake is van belangenverstrengeling is opmerkelijk aangezien een van de auteurs zelf dierproducten produceert en een artikel schrijft dat pleit voor het gebruik van dierproducten. De andere auteur is Michael Wilkinson die consultant is in de “vee”-industrie.
Kromme vergelijking sojagebruik
De auteurs stellen dat in het Verenigd Koninkrijk met 1 kilo sojameel zo’n 85 liter koemelk gemaakt wordt en dat met 1 kilo sojabonen “slechts” 4,5 tot 7,5 liter sojamelk gemaakt kan worden.
Op deze cijfers is veel af te dingen. Ten eerste wordt sojaMEEL vergeleken met sojaBONEN, terwijl sojameel ongeveer 80% is van een sojaboon. Met deze ongelijke vergelijking geven de auteurs koemelk een 20%-voordeel. Ze zouden dus niet over 85 liter, maar over 68 liter koemelk moeten spreken. Deze cijfers zijn zeer betwistbaar. In het eigen rapport geven de auteurs zelf al aan dat er in Europa slechts 28,6 liter koemelk per kilogram soja “geproduceerd” wordt. Ook het getal voor sojamelk is aan de lage kant. Alpro geeft aan dat ze in een industrieel proces zo’n 11 liter sojamelk kunnen produceren uit 1 kilogram ongepelde sojabonen.
Soja voor sojamelk komt niet uit de Amazone
De auteurs claimen dat veganisten beter kunnen omschakelen van sojamelk naar koemelk van grasgevoerde koeien om de regenwouden te beschermen. Een bijzondere uitspraak. Het idee dat veganisten, met sojamelk en tofu, verantwoordelijk zouden zijn voor de ontbossing in de Amazone is al vele malen weerlegd. 93 procent van alle soja die in Europa wordt geconsumeerd, wordt gebruikt in de “vee”-houderij als voer om dieren mee te voeren. Wereldwijd wordt slechts 6% van de sojaproductie gebruikt voor humane consumptie (zoals vleesopvolgers en sojamelk). In Nederland wordt het merendeel van de sojaproducten verwerkt in de diervoederindustrie.
The Guardian is er duidelijk over:
“Volgens gegevens van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN wordt ruim 96% van de soja uit het Amazonegebied gevoerd aan koeien, varkens en kippen die over de hele wereld worden gegeten, aldus Poore. Bovendien is 97% van de Braziliaanse soja genetisch gemodificeerd, wat in veel landen verboden is voor menselijke consumptie en in ieder geval zelden wordt gebruikt om tofu en sojamelk te maken. Sojamelk heeft ook veel lagere emissies en land- en waterverbruik dan koemelk. Als je je zorgen maakt over de Amazone, blijft het niet eten van vlees de beste keuze.”
Uit ons eigen onderzoek blijkt dat geen van de producenten van sojamelk soja uit de Amazone halen. Alpro, dat waarschijnlijk het grootste marktaandeel heeft in Nederland, haalt de soja uit Europa. Op welke manier zou het omschakelen van sojamelk naar koemelk, waarbij de soja wél uit de Amazone komt, beter kunnen zijn voor de Amazone?
Koeien eten meer dan soja
De auteurs nemen in hun berekeningen ook niet mee dat koeien ook ander voedsel eten dan alleen soja. Ed Winters rekende voor dat als al het andere voer dat een koe krijgt, vervangen wordt door soja, iedere kilo soja slechts 1,38 liter koemelk oplevert. Dit is een heel andere uitkomst dan de 85 liter die de auteurs ons voorschetsen. Als we soja-gevoerde koemelk vergelijken met sojamelk zou je 5,5 keer meer melk kunnen maken door het niet via het verteringskanaal van een koe te produceren, maar de sojamelk direct uit de bonen te weken.
Ontkenning klimaat-effecten
Het artikel focust enkel op het gebruik van het volume aan soja. In het gepubliceerde wetenschappelijke artikel wordt verder niets beschreven over de milieu-impact van koemelk. Er wordt niet genoemd dat koeien ook ander voedsel eten dan alleen soja. Ze gaan tevens voorbij aan het sterke broeikaseffect van de methaan die de koeien uitstoten. Ook wordt er voorbijgegaan aan het feit dat de destructieve kap van onaangetast regenwoud (in de Amazone) voor soja die gebruikt wordt in de “vee”-houderij, een hoge impact heeft op het klimaat en de biodiversiteit. Onderzoeken die deze factoren wél meewegen zijn unaniem dat sojamelk een veel duurzamere keuze is dan koemelk.
Een van de auteurs, Richard Young, laat in een artikel van Food Ingredients First weten:
“De werkelijke impact van methaan van “vee” is ongeveer 80 procent lager dan de methodologie van het Intergovernmental Panel on Climate Change [IPCC] suggereert. Terwijl fossiel methaan uiteindelijk extra CO2 in de atmosfeer achterlaat, recyclen grazende dieren alleen atmosferisch methaan via fotosynthese en de planten die ze eten. Het methaan heeft wel een verwarmende invloed, maar als het aantal vee stabiel is, draagt het er eigenlijk niet aan bij.”
Hiermee slaat Young niet alleen de plank volledig mis, maar demonstreert hij dat klimaatonderzoek ver buiten zijn expertisegebied ligt.
Grondgebruik en invloed op de habitat
Richard Young laat in het artikel op Food Ingredients First zelfs weten dat zijn team ‘bezorgd’ is dat ook andere plantaardige melk (van amandel, soja en kokos) schadelijker is voor het milieu dan eerder gedacht wordt. Hij zegt, “Als we de grote en kleine dieren meetellen die hun leefgebied verliezen of sterven om andere redenen die verband houden met de productie van de hoofdingrediënten”. Het in gebruik nemen van natuur voor voedselproductie is zeker problematisch, maar deze uitspraak is onoprecht. Young gaat eraan voorbij dat voor de productie van koemelk vele malen méér land nodig is dan voor verschillende soorten plantaardige melk. Het gaat dan niet alleen om stal- en grasland, maar ook plantages voor de productie van het voer voor de koeien. Zijn zorg is eerder een argument om veganistisch te eten!
Door veganistisch te eten wordt juist veel land bespaard waardoor er potentieel meer ruimte voor de natuur overblijft. De besparing is zo aanzienlijk zelfs dat we een grondoppervlak zo groot als het continent Afrika aan landbouwgrond zouden kunnen teruggeven aan de natuur, als we wereldwijd het dier uit de voedselketens halen.
De beste manier om soja te vermijden
De auteurs claimen dat veganisten beter kunnen omschakelen van sojamelk naar koemelk als ze bezorgd zijn om het gebruik van soja. De feiten tonen echter aan dat hun claim dat voor koemelk minder soja gebruikt zou worden door de auteurs zeer opgeblazen is. De claim dat soja voor sojamelk iets te maken zou hebben met de ontbossing van de Amazone is aangetoond een regelrechte onwaarheid. Het is eerder waar voor koemelk. Mocht iemand toch willen overstappen op een melk waarbij geen soja gebruikt is, is niet koemelk, maar havermelk de meest logische en duurzame keuze.
