De waarden die jongeren omarmen, spelen een rol in de rest van hun leven. In een reeks interviews gaan wij de komende tijd in gesprek met veganisten van generatie Z: geboren tussen 2001 en 2015. Een broeinest voor gamechangers als het gaat om de grote maatschappelijke uitdagingen van deze tijd. Welke keuzes hebben zij al gemaakt, hoe beïnvloeden ze anderen en welke rol zien zij voor zichzelf weggelegd in de toekomst?
Blijf openstaan voor andermans mening
Twee treinen die beide de tijd namen te stoppen voor dieren op de rails. Hoeveel gunstiger kunnen de voortekenen zijn als je op weg bent naar een gesprek voor de Nederlandse Vereniging voor Veganisme? De bestemming was Sam, een jongere van zestien jaar die niet alleen zelf sinds drie jaar veganistisch leeft, maar ook zijn ouders en broer hiertoe heeft aangezet. Niet door de confrontatie op te zoeken, maar op zoek te gaan naar betrouwbare informatie en de uitkomsten ervan te delen. Een aanpak die goed past bij de bedachtzaamheid die Sam eigen is.
Sam woont in Den Haag en bezoekt daar de School voor Jong Talent, waar hij een vooropleiding conservatorium combineert met een vwo-opleiding. In 2026 doet hij eindexamen. Jazzmuziek maken is voor Sam dé manier om zijn emoties uit te drukken. Pianospelen is zijn passie, al ziet hij psychologie of filosofie in deze tijd als een kansrijker beroepsveld dan de culturele sector.
“Maak vooral verbinding en laat weten dat je openstaat voor andermans mening”
Sams weg naar veganisme
Toen Sam in de vierde klas van de basisschool zat, besloot zijn vader (Alexander Quarles van Ufford, sinds 2023 bestuurslid van de NVV, red.) pescotariër te worden. Sam vroeg hem naar het waarom en vond het toen zelf niet meer acceptabel dat we dieren doden voor hun vlees, ook geen vissen. Dus werd hij vegetariër, op de voet gevolgd door zijn vader. Na een jaar of vier dachten zij dat af en toe vlees eten beter was voor de gezondheid. Voor Sam voelde dat toch niet goed. En dus begon hij zelf te onderzoeken of je als mens dierlijke producten nodig hebt. “Als eerste zocht ik uit welke voedingstoffen je zou kunnen missen en voor welke er plantaardige vervangers zijn. Mijn conclusie was dat je geen enkele voedingsstof mist als je vegan wordt. Uit mijn onderzoek leerde ik verder dat plantaardig eten de kans op allerlei ziektes verkleint. En ik kwam erachter dat ik geen andere dierlijke producten nodig heb, zoals zuivel en ei. Via vegan influencers kwam ik terecht op sites met informatie over welk dierenleed er ook in de zuivel- en eierindustrie wordt veroorzaakt. In die tijd zag ik bovendien Gamechangers. Dat alles maakte mij zo boos dat ik met alle dierlijke producten ben gekapt. Toen was ik dertien jaar.”
Beïnvloeding van anderen
Voor Sam was het vanaf dat moment duidelijk: het eten van dierlijke producten moet worden gestopt in de hele wereld, maar hoe kon hij daar invloed op uitoefenen? Hij besloot dichtbij te beginnen, bij zijn eigen familie. “Ik begon bij mijn vader. Toen ik hem liet zien dat vegan eten gezond is, maakte hij ook de stap naar veganisme, zeker omdat dieren afschuwelijk worden behandeld. Na hem volgde mijn broer Roderik. Voor mijn moeder was zo’n overstap minder vanzelfsprekend. Als arts maakte zij zich zorgen over tekorten. Maar als ik haar vlees zag eten, dan zag ik een dood dier. Veel discussies volgden en uiteindelijk is ook zij volledig veganist geworden. Heel fijn dat we als gezin nu samen plantaardig eten.”
Leeftijdsgenoten bleken meer moeite te hebben met Sams keuze. Zij associeerden die met That Vegan Teacher, een influencer op YouTube. “Die is superbekend onder jongeren. Zij gedraagt zich expres irritant om veganisme veel aandacht te geven. Maar daardoor is het voor mij wel lastig om het met vrienden over veganisme te hebben. Over politiek kunnen we het eens of oneens zijn, toch kunnen we daar vriendschappelijk over praten. Bij veganisme zegt iedereen: ‘Oh, ga ons nu niet pushen.’ Misschien zijn mensen onbewust bang om het te onderzoeken vanwege de consequenties als ze ontdekken dat dieren eten immoreel is? Gelukkig zijn er ook leeftijdsgenoten die wel nieuwsgierig zijn en met wie ik een open gesprek kan voeren. Door het boek Socrates op sneakers ontdekte ik bovendien dat er geen reden is om niet open te staan voor een tegenovergestelde mening. Er is immers geen risico te worden overtuigd van iets wat niet logisch is. Als het wel logisch is, dan is het ook prima om overtuigd te worden.”
Meest effectieve argumenten
Toen Sam net besloten had helemaal te stoppen met dierlijke producten, vond hij het lastig bevriend te zijn met mensen die vlees aten. “Om dit op te lossen, heb ik het besef dat vlees dode dieren zijn, uitgezet. Anders is het moeilijker je leven te leiden. Mijn vrienden eten vlees omdat ze niet goed zijn geïnformeerd, niet omdat ze slechte mensen zijn.”
“Wil iemand echt weten waarom ik vegan leef, dan vertel ik eerst op een vrij oppervlakkige manier dat ik het doe vanuit ethische redenen voor de dieren. Niet in detail, omdat mensen dan vaak afhaken. Vervolgens ga ik in op redenen die voor de mensen op zich van belang zijn. Bijvoorbeeld dat de consumptie van dierlijke producten een grote oorzaak is van klimaatverandering. Daarnaast kunnen dierlijke producten hart- en vaatziekten en kanker veroorzaken. Ook is de veehouderij de broedplek van virussen die de hele wereld voor jaren in puin kunnen leggen, zoals we hebben gezien ten tijde van corona. Nog een ander probleem: de antibioticaresistentie die wordt opgebouwd doordat antibiotica vaak worden toegediend aan vee. Bacteriën worden mede daardoor zó resistent, dat volgens de Verenigde Naties naar schatting rond 2050 10 miljoen mensen wereldwijd hierdoor zouden kunnen sterven. Dit soort gegevens levert een uitgebreider gesprek op dan wanneer ik in detail doorga op waarom alles zo zielig is voor dieren.”
© Marijke Hoebee
Effectief activisme
Van het effect van dierlijk eten op het milieu werd Sam zich bewust toen hij een jaar of elf was. Al in groep 5 deed hij mee aan de scholierenstaking op het Malieveld. “Ik beschouw klimaatverandering als een groot gevaar voor de wereld, maar ik doe wat ik kan en probeer me er niet drukker over te maken dan nodig is. Ik denk wel dat ik me later als activist wil inzetten voor veganisme, maar op een manier die bij mij past en werkt. Over de effectiviteit van posts op YouTube heb ik mijn twijfels. Heeft het bijvoorbeeld nut om zo deel te nemen aan discussies over veganisme? Ik heb dat al wel gedaan en dat was een goede oefening in argumenteren, maar in Socrates op sneakers heb ik gelezen over een onderzoek dat uitwijst dat mensen op sociale media veel minder openstaan voor de mening van anderen.”
Over het algemeen raadt Sam jongeren die meer willen weten over veganisme, aan zelf onderzoek te doen. Voor veganisten is zijn tip: “Praat over je motieven, maar wees niet te dogmatisch. Maak vooral verbinding en laat weten dat je openstaat voor andermans mening. En, heel belangrijk, houd het ook een beetje luchtig!”
Sams gezin
Vader Alexander: “Sam is heel tactvol, geduldig en socratisch in een gesprek. Ik heb nooit van hem gehoord: je moet nu stoppen met vlees eten. Hij startte het gesprek wel met een agenda, maar vroeg me uit te leggen waarom ik het belangrijk vond voor mijn gezondheid om vlees te eten. Dat maakte dat ik me niet per se gepusht voelde. Samen zijn we het onderwerp ingedoken en gingen we op zoek naar betrouwbare informatie. Met name Sam heeft De voedingswijzer van Juglen Zwaan kapotgelezen.”
Moeder Patricia: “Roderik werd als nummer drie vegan. Hij houdt heel erg van dieren, met name kippen, eenden en vogels. Het begon bij hem innerlijk te schuren. In mijn hart wist ik dat de kinderen gelijk hadden en dat ik als moeder niet het goede voorbeeld gaf. Hoewel zij mij niet wilden afvallen, bleven ze trouw aan zichzelf. Uiteindelijk ben ook ik gevolgd, alhoewel ik het ‘t lastigst vond te stoppen met kaas eten. De kinderen zijn nu trots dat ik het volhoud.”
Broer Roderik: “Een grote misconceptie van niet-veganisten is dat je als veganist niet lekker kan eten. Dit is allesbehalve waar! Ik heb sinds ik de keuze heb gemaakt plantaardig te eten juist lekkerder én ook nog eens gezonder gegeten. Ik ben gaan leren koken via YouTube en receptenblogs, en dat is me heel erg goed bevallen. Ik kook nu zelfs gerechten voor het hele gezin. Mensen moeten geïnformeerd worden over wat je allemaal kan doen met bijvoorbeeld peulvruchten, tofu en graanproducten. De mogelijkheden zijn eindeloos en gevarieerd!”
Fotografie
Marijke Hoebee
