Tekst: Kim van Langelaar
Illustraties: Stouthandel
Met vooral een achtergrond in de milieuwereld en als non-shopaholic belandde ik onverwacht in de wereld van vegan fashion. Maar wat als je niet alleen veganistisch wilt shoppen, maar ook een minimale impact wilt hebben op het milieu en fel tegen uitbuiting van je medemens bent? Only for those who give a damn: als je je om ‘alles’ bekommert, wat blijft er dan nog over?
Ik droom van een wereld waarin veganisme niet de uitzondering, maar de regel is. Precies dat vormde onze voornaamste drijfveer om een online vegan warenhuis op te richten. Daar vraag ik iedereen om te kopen met compassie. Zo min mogelijk, maar altijd vegan en duurzaam. Maar in een tijd dat kreten als ‘eco’ en ‘fair’ te pas en te onpas worden rondgestrooid, is het soms moeilijk te bepalen waar je nou écht goed aan doet. Als jij weet wat je belangrijk vindt, dan help ik je via de artikelenreeks Shop like you give a damn om beter te kiezen. Samen met jou duik ik elke editie in een ander onderwerp binnen de fair fashion en pluis ik de belangrijkste zaken voor je uit.
Je spreekwoordelijke oogkleppen af en leesbril op
Enfin, ik zit nu dus vol in de – ethical – fashion. Al beschouw ik mezelf bepaald niet als fashionista. Begrijp me niet verkeerd: ik kan er echt van genieten om er leuk uit te zien, maar het moet niet al te veel moeite of geld kosten. Minimalisme vind ik dan ook al mijn leven lang een prachtig concept en de meeste trends gaan onopgemerkt aan mij voorbij. Genieten van weinig, maar góed.
Ik startte mijn werkende leven in de milieuwereld en toch beschouwde ik bovenal veganisme als morele nullijn. Zolang er geen dier te pas kwam aan mijn zwarte hogehaklaarzen of lievelingsslobbertrui, vond ik het een lange tijd best. Maar de nieuwsberichten over ellendige werkomstandigheden, sweatshops en kinderarbeid stapelden zich op. Ik ontdekte hoeveel duizenden liters water er nodig zijn om één spijkerbroek te maken. En pas veel later begreep ik waarom een biologisch keurmerk niet alleen wenselijk is voor je appel. Ik schrok me een ongeluk. Hoe meer ik bijleerde over de effecten van de kledingindustrie op het klimaat en alle mensen die eronder gebukt gaan, hoe meer het ging wringen. Zoals ik jaren eerder met moeite (en buikpijn) mijn oogkleppen tegen dierenleed afzette en veganist werd, zo stond ik opeens op het punt hetzelfde te doen voor de aarde en medemens. Daarom leg ik jou nu graag een paar zaken voor die voor mij, maar ook voor jou, bepalend voor je aankoopgedrag kunnen worden.
Het effect van de kledingindustrie op dier, mens en milieu
Je wilt als veganist geen producten financieren waar dieren voor zijn uitgebuit. Misschien ga je zelfs voor shirts waarbij de prints met gelatinevrije zeefdrukemulsie zijn gedrukt en kies je bewust voor stoffen die zijn gekleurd met vegan inkt. Maar ook slechte arbeidsomstandigheden kunnen voor jou de doorslag geven om iets niet te willen kopen. Onleefbaar lage lonen, onveilige werkomstandigheden, gedwongen overwerk zonder legale arbeidscontracten, stevige discriminatie en verboden op vakbonden zie je veel in de kledingindustrie. En op bepaalde plekken worden ook nog steeds kinderen aan het werk gezet.
Het maken van kleding brengt daarnaast een grotere impact op het milieu met zich mee dan je misschien verwacht. Om kleding te maken is er veel land, water, energie en allerlei chemicaliën nodig. Alle verbouw-, bewerk- en verwerkprocessen die nodig zijn om van vezel tot kledingstuk te komen, hebben samen een flinke impact op het milieu. Zelfs als een bepaalde stof klimaatvriendelijk is geproduceerd, kan het via loskomende microvezels tijdens het wassen toch ook bijdragen aan de plasticsoep. Een ander materiaal heeft misschien veel bestrijdingsmiddelen in de teelt nodig, maar is weer beter recyclebaar.
Gekweld stemmetje: ‘Maar wat mag ik dan nog wél?’
Als je je om ‘alles’ bekommert en zeker wilt zijn dat je met je aankoop indirect geen leed berokkent, wat blijft er dan nog over? Heel eerlijk: het beste kunnen we niets meer aanschaffen, al onze bestaande kleding afdragen tot het uit elkaar valt en dan overstappen op zelfgemaakte kleding van gevlochten, pesticidevrije grassprietjes. Maar gelukkig zijn er ook voor mensen die zich graag wat luchthartig kleden voldoende opties
om vrolijk van te worden. Zo is het alweer een tijd hartstikke hip om tweedehands kleding te dragen. Niet alleen uit vintagewinkels en tweedehands kledingoutlets, maar ook via gezellige swap-party’s en webshops waar mensen hun eigen ‘pre-loved’ items te koop zetten.
Ben je daar geen fan van of heb je simpelweg behoefte aan iets nieuws?
Er zijn anno 2019 voldoende kledingstukken gemaakt van materialen die een minimale impact hebben op de aarde, het klimaat of de plasticsoep en die relatief weinig water behoeven, vrij zijn van pesticiden en goed te recyclen zijn. In combinatie met de juiste keurmerken weet je dan precies wat je in huis haalt. Met kleding gemaakt van de stoffen die je ziet in de infographic onderaan dit artikel, zit je overwegend goed. Zoek ook naar kledingmerken die relevante keurmerken dragen, maar wees daarin kritisch. Er zijn veel holle claims en bedrijven die willen greenwashen. Maar er zijn ook waardevolle keurmerken met strenge sociale- en milieu-eisen die door onafhankelijke partijen worden gecontroleerd. Een grove indeling van een paar mooie voorbeelden vind je bovenaan dit artikel.
Maar let op: zelfs binnen deze keurmerken lopen onder meer de sociale eisen uiteen. Sommige garanderen vooral eerlijk betaalde boeren of fabrieksarbeiders; andere staan ook voor veilige werkomstandigheden, geen dwang- en kinderarbeid of eisen goede werktijden. Er zijn overigens heus nog wel meer mooie stoffen en keurmerken en daar komen elk jaar weer prachtige innovaties bij. Je kunt er een studie op zich van maken. Appel- of ananasleer, textiel van koffierestanten, paddenstoelen, hout, steen en zelfs glas! Het duurt vaak wel nog even voordat ook over de milieuscore over de hele productieketen van deze materialen betrouwbare informatie te vinden is.
“DUUHUUR!”, werpt iets in jou nu misschien tegen
Is fair fashion duur? Ja en nee. Ook vegan en duurzame kleding bestaat in allerlei prijscategorieën. Met het prijskaartje van kleding in een gemiddelde winkelstraat kan deze ethical fashion lang niet altijd concurreren. Maar weet dat die bodemprijzen kunnen bestaan, omdat het de fabrieksarbeiders, dieren en het milieu zijn die daarvoor de werkelijke prijs betalen.
En toch zijn dát de prijzen die we gewend zijn. Misschien vind je dat verschil wel te groot. Maar ‘duur’ is een rekbaar begrip. Misschien kocht je tot voor kort rustig vier kledingstukken voor veertig euro. Ik nodig je uit om er nu maar eens één voor datzelfde geld te kopen, maar dan wel eentje waarbij je weet dat je geen zaken financiert waar je niet achter staat. Voor je portemonnee maakt dat geen cent uit, maar wel voor de wereld en daarmee ook voor je eigen gemoedsrust en draagplezier.
Vind net als vroeger de lol in het sparen voor iets dat je écht wilt hebben. Kijk voorbij vluchtige trends en focus op wat je echt nodig hebt – vaak iets dat je tientallen keren zult dragen. Zo rekent een vriend van mij door hoe vaak hij een kledingstuk moet dragen, wil hij per dag maar één euro kwijt zijn aan het item. Een trui van vijftig euro zal hij dus vijftig keer moeten dragen; een afweging die hij maakt bij de aankoop van elk nieuw item. Alles is relatief. Vind je eigen draai!
Goed verzorgen maakt een wereld van verschil
Als je dus kleding vindt die gemaakt is van milieuvriendelijke stofjes met een keurmerk dat jij belangrijk vindt, dan zul je die met extra veel plezier kunnen dragen. Het loont daarbij om het kledingstuk goed te verzorgen. Zo doe je het langst met je kledingstuk – waardoor het relatief ook minder
uitstoot heeft.
Enkele tips:
- draai je wassen gerust wat kouder en zonder agressief wasmiddel of wasverzachter. Of dit laatste ook voor jou werkbaar is, hangt af van de hoeveelheid kalk in het kraanwater bij jou in de buurt. Probeer het maar eens uit.
- vang de langere (micro)vezels van synthetische kledingstukken op in een Guppyfriend of Cora Ball. Een klein gebaar tegen de plasticsoep.
- laat je droger links liggen en laat je was drogen aan de lucht.
- je oude of kapotte kleding kun je prima (laten) repareren, verkopen of ruilen tijdens een swap-party.
- en is je kledingstuk echt aan het einde van z’n leven, gooi het dan in de textielbak zodat de stof of de vezels kunnen worden hergebruikt dan wel gerecycled. Kleine moeite.
Neem voor mooie vegan en duurzame merken eens een kijkje op Shop Like You Give A Damn of Instagram!
